Holambra een stukje Nederland in Brazilië

João Luiz van Ham Mello heeft in 2015 in het kader van zijn opleiding Toerisme aan de Federale Universiteit van Minas Gerais onderzoek gedaan naar de gevolgen van het stedebouwkundig beleid gericht op de toeristificatie van het stadsgezicht van Holambra. Hij concludeert onder andere dat gebouwen en plaatsen in Holambra die herinneren aan het ontstaan van de kolonie en dus cultuur-historische erfenis niet worden onderhouden. Daarentegen worden wel nieuwe gebouwen gerealiseerd die een geïdealiseerd en geconstrueerd Hollands straatbeeld met gevels te zien geven, gericht op toerisme en op het aantrekkelijk maken van Holambra voor nieuwe bewoners.

Holambra heeft zich ontwikkeld tot een zelfstandige gemeente, en is inmiddels hoog gewaardeerd als het gaat om leefbaarheid en economische voorspoed. Maar het verleden moet niet worden vergeten. Het beschikbaar maken van digitaal erfgoed over Holambra, zoals het Tulipana project tot nu toe heeft gedaan, draagt een klein steentje bij aan het instandhouden van de herinnerinig aan het verleden en het bewustzijn over de werkelijke inspanningen die decennialang destijds geleverd zijn om Holambra succesvol te ontwikkelen. Hopelijk kan digitalisering en het vergroten van de toegankelijkheid van het archief en de collecties van de kolonie ertoe bijdragen dat ook de bouwhistorie opnieuw de aandacht en waardering krijgt die het verdient. 

Lees hier een Nederlandse samenvatting van het afstudeeronderzoek: JoaoVanHam2015.pdf

Presentatie themagids 'Zeskamp' in Brazilië

Op vrijdagmiddag 6 januari 2017 presenteerde onderzoeker Renate Stapelbroek de Themagids “Zeskamp” - Lokale bronnen met betrekking tot zes Nederlandse groepsvestigingen in Brazilië in de periode (1900) 1948 - 2016.

Dit vond plaats in het nieuwe Museu Histórico de Castrolanda, in aanwezigheid van afgevaardigden uit de verschillende Nederlandse gemeenschappen. Een eerste exemplaar werd aan de Nederlandse consul Robert de Ruijter overhandigd.

In de gids wordt een aantal bronnen beschreven die gegevens bevatten over zes Nederlandse groepsvestigingen in Brazilië: Carambeí, Holambra (I), Não-Me-Toque, Castrolanda, Arapoti en Campos de Holambra (II). Het betreft zowel gepubliceerde bronnen als archiefbescheiden uit de periode (1900) 1948 - 2016, die voor het merendeel worden beheerd in de lokale musea van genoemde migrantengemeenschappen.

Op de website van het Museu staat een foto-reportage: Bijeenkomst presentatie themagids 

Het bronnenonderzoek vond plaats van eind april tot en met juli 2016 in het kader van het Tulipana Programma van het interuniversitair Centre for Global Heritage and Development te Leiden (NL) in samenwerking met de Associação Cultural Brasil - Holanda te Carambeí (BR).
Namens het Museu Histórico de Castrolanda en de Associação Cultural Brasil - Holanda was een ieder van harte uitgenodigd om de presentatie bij te wonen.

Download de gids hier (PDF, 2Mb).

TULIPANA-programma wordt afgerond

Gepubliceerd: 12 December 2016

In 2014 werd het TULIPANA-programma gestart met de ambitie om de mogelijkheden te onderzoeken de geschiedenis van de Nederlandse kolonies in Brazilië en het erfgoed duurzaam te bewaren en beschikbaar te stellen. Dit alles in een samenwerkingsverband tussen vrijwilligers in een aantal kolonies in Brazilië, het Centre for Global Heritage and Development en de Nederlandse Vereniging in Rio de Janeiro (NVR).

Om uw geheugen op te frissen over de resultaten die we in ruim twee jaar hebben bereikt:
We legden contacten met organisaties in Brazilië en Nederland op het gebied van erfgoed en digitalisering, we organiseerden een training in het conserveren en beschrijven van archieven en foto’s, publiceerden een standaard voor het digitaliseren van foto’s, publiceerden een boek over de geschiedenis van Holambra, we organiseerden een wetenschappelijke workshop over het verbinden van digitale bronnen met betrekking tot migratie en we bemiddelden bij het duurzaam online publiceren van de fotocollectie van de kolonie Holambra. Verder adviseerden we bij de documentaire ‘Braziliaanse Koorts’ en zetten we de Facebookpagina ‘Landverhuizers’ op (met inmiddels 159 volgers vanuit Brazilië en Nederland). Het team gaf lezingen over het onderwerp en het programma, tot in Australië aan toe.

In de tweede helft van 2016 leverde Renate Stapelbroek de archiefgids ‘Zeskamp’ op met een inventarisatie van archiefbronnen in Brazilië met betrekking tot Nederlandse groepsmigratie. Deze zal in begin Januari 2017 in Castrolanda officieel worden gepresenteerd. Tevens verscheen onlangs de Portugese vertaling van het boek van Mari Smits: ‘Holambra, os primeiros anos difíceis de um pedacinho da Holanda no Brasil’. Deze digitale editie is vrij verkrijgbaar en vooral bedoeld voor de jongere generaties in Brazilië die het Nederlands niet meer beheersen en voor Braziliaanse historici en geïnteresseerden. De NVR publiceerde zijn archief en fotocollectie op de website van het Nationaal Archief van Brazilië. Tenslotte hebben nu ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Museum Holambra een overeenkomst getekend over het online presenteren en beheren van de fotocollectie van Holambra en mogelijk in de toekomst andere digitale archieven op de Digitale Collectie Nederland. Een duurzame oplossing waarvan andere koloniën ook gebruik zouden kunnen maken.

Als Tulipana-team zijn we er met inzet en enthousiasme in geslaagd om een aantal vernieuwingen in gang te zetten en verbindingen te leggen, maar zien we zien steeds minder een taak voor ons weggelegd. Wij hebben daarom besloten het TULIPANA-programma in december 2016 af te ronden. De website tulipana.org zal nog minimaal twee jaar online zijn en ook de Facebookpagina zullen wij blijven onderhouden. Het Centre for Global Heritage and Development blijft natuurlijk beschikbaar voor vragen op het gebied van erfgoed en gaat door met andere projecten en initiatieven.

Zeer veel dank voor uw interesse in ons werk en voor uw steun!

Met vriendelijke groet,

Het TULIPANA-team
Annemarie van der Knaap, Marco Roling, Mari Smits, Renate Stapelbroek en Mara de Groot

NVR zet archief online in Brazilië

Gepubliceerd: 5 December 2016

De Nederlandse Vereniging Rio (NVR) bestaat al bijna honderd jaar en heeft als doel het onderlinge contact met en de integratie van Nederlanders en hun families in Rio te bevorderen, door middel van diverse activiteiten met een Nederlands karakter stimuleert de NVR de onderlinge contacten en is zij behulpzaam bij het op weg helpen van nieuwkomers. In het kader van het Tulipana programma is in 2014 gestart met het digitaliseren van archief in samenwerking met het Nationaal Archief van Brazilië in Rio de Janeiro. Een archiefinventaris is opgesteld en online ingevoerd met de digitale afbeeldingen van de archiefpagina's. Met hulp van het Nationaal Archief en de inzet en doorzettingsvermogen van de vrijwilligers van NVR is het gelukt om dit archief op internet te publiceren. Een heel mooi resultaat! Op 29 November jongstleden is het digitaal archief door de Nederlandse Consul-generaal dhr. Arjen Uijterlinde officieel geopend.

Het archief en in het bijzonder de periodieke uitgave 'Onder Ons' is hier te vinden > digitaal archief NVR

Museum Holambra en RCE tekenen DimCon samenwerkingsovereenkomst

Gepubliceerd: 22 November 2016

Het Museum van Holambra en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) hebben 22 november jl. een samenwerkingsovereenkomst getekend met als doel om de fotocollectie van het museum digitaal onder te brengen op de RCE-website www.collectienederland.nl.

Deze website verzamelt en publiceert beeldmateriaal en beschrijvingen van objecten van Nederlandse musea en nu dus ook van het eerste museum met Nederlands-Braziliaans erfgoed uit Holambra in Brazilië. De eerste tweehonderd fotos van Holambra staan inmiddels online en de komende tijd zal verder worden gewerkt om dit aantal tot uiteindelijk ruim 3000 foto's op te voeren en om meer achtergrondinformatie over het museum en de collecties te geven.

Met deze overeenkomst en de gemaakte afspraken ten aanzien van de fotobeschijvingen en de digitale aanlevering is een belangrijke vervolgstap gezet om migratie-erfgoed te digitaliseren, duurzaam op te slaan en online beschikbaar te stellen. Ook over auteursrechten en privacy is uitgebreid nagedacht en zijn er afspraken gemaakt. Mogelijk dat in de toekomst ook een deel van het archief van het museum op dezelfde website kan worden geplaatst. Dit zal nader worden onderzocht.

Themagids 'Zeskamp' geeft inzicht in Braziliaans-Nederlandse archieven

Gepubliceerd: 31 Oktober 2016

De migratiegeschiedenis van Nederlanders naar Brazilië in de twintigste eeuw is een onderwerp dat vanuit beide landen bestudeerd wordt en waarbij beschikbare historische bronnen zoals archieven, foto's en kaarten een belangrijke basis vormen. In 2012 is in het kader van het GCE programma door het Nationaal Archief en de New Holland Foundation al een gids over Nederlandse archiefbronnen verschenen.

Nu is er in 2016 eindelijk ook een langverwachte en uitgebreide gids verschenen met archiefbronnen die aanwezig zijn in zes verschillende emigranten-gemeenschappen van landbouwers en veehouders in Brazilië. Deze nieuwe themagids heeft de naam "Zeskamp" meegekregen omdat nog jaarlijks de gemeenschappen bij elkaar komen om op sportieve wijze contact te onderhouden en de onderlinge banden aan te halen.

Cultureel antropologe Renate Stapelbroek heeft een aantal maanden ter plaatse in Não-Me-Toque, Carambeí, Castrolanda, Arapoti, Campos de Holambra (II) en Holambra (I) inventariserend onderzoek gedaan in nauwe samenwerking met plaatselijke musea en instellingen en deze gids samengesteld voor onderzoekers en belangstellenden.

Het project is ondersteund door de Associação Cultural Brasil-Holanda (ACBH), de Nederlandse Ambassade in Brasilia, het Centre for Global Heritage and Development (CGHD) en de deelnemende zes Nederlandse koloniën.

Wat is Tulipana?

Dit programma van het Centre for Global Heritage and Development voert diverse projecten uit die zich richten op het behoud en de toegankelijkheid van het erfgoed van de Nederlandse migranten in Brazilië.

Diverse groepen landgenoten zijn met name in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw in georganiseerd coöperatief verband en gestimuleerd door de Nederlandse overheid naar Brazilië vertrokken in de hoop op een beter bestaan. Zij hebben veel tastbare herinneringen nagelaten die voor de Nederlandse en Braziliaanse geschiedenis behouden moeten blijven. Digitalisering en publicatie op internet zijn de sleutels om de aandacht voor dit unieke erfgoed te vergroten.